DİKKAT EKSİKLİĞİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Çocukların dikkatlerini toplayabilmesi veya onlarda dikkat eksikliği olması eğitim-öğretim süreçlerini ve ders başarılarını olumlu veya olumsuz yönde etkiler.
Dikkat eksikliği-hiperaktivite görülen öğrencilerdeki belirtiler üç grupta ele alınmıştır:
- Hem dikkat eksikliği hem aşın hareketlilik, hem de dürtüsellik sorunları olanlar.
- Sadece dikkat sorunları olanlar.
- Sadece aşrı hareketlilik- dürtüsellik sorunları olanlar.
Bizim burada ele alacağımız, genel olarak okul başarısını etkileyen dikkat eksikliği olacaktır.
Anne-Babaların dikkati dağınık çocuklarda gözlemlediği davranışlara baktığımızda;
- Dinlemiyor, aklı başka yerde, söylediklerimi hiç üzerine alınmıyor.
- Dağınık, düzensiz, odasını toplamayı öğretemiyorum, her şey yerde duruyor.
- Ev ödevlerini yapması işkence oluyor, onu kontrol etmekten bazen yoruluyorum, defalarca "Haydi" demek zorunda kalıyorum.
- Hoşlandığı şeyleri yaparken kimseyi duymuyor ama ödev yaparken en küçük kıpırtıda ödevini yarım bırakabiliyor.
- Başladığı küçük bir işi çoğu zaman sonlandıramıyor,
- Sık sık eşyalarını kaybediyor gibi söylemler duyarız.
Bu davranışlara neden olan faktörler incelendiğinde kalıtsal, çevresel ve beyindeki işlevsel yapıların etkileri gözlemlenmektedir.
Anne, baba ve ikinci derece akrabalarda dikkat problemi yaşayan bir bireyin varlığı çocuk üzerindeki olası dikkat problemleri riskini artırmaktadır. Diğer yandan uygun olmayan çevre koşulları da (uyaranın çok fazla ve çok çeşitli olması, aile yaşamı ve iletişim kalitesizliği, öğrenmeye karşı istekli olmamak, bedensel rahatsızlıklar vb.) dikkati olumsuz etkilemektedir. Bir diğer etken ise beynin ön bölümünde bulunan dikkat ile ilgili alanların yeterli seviyede çalışmamasıdır.
Dikkat eksikliği yaşayan öğrenci;
- Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez. Okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer ekinliklerinde dikkatsizce hatalar yapar.
- Doğrudan kendisi ile konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.
- Çoğu zaman yönergeleri izlemez, okul ödevlerini ve ufak tefek işlerini tamamlayamaz.
- Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.
- Sürekli zihinsel çabayı gerektiren konulardan kaçar, bu gibi konuları sevmez, bunlarda yer almaya karşı isteksizdir.
- Dikkat sorunu nedeniyle beklenilen kalitede ders çalışamayan, buna bağlı olarak sabırsız ve sıkılgan olarak nitelendirilen öğrenci aile ile yoğun problemler yaşayabilir.
- Derslerde yeterli seviyede odaklanamadığından konuyu takip edemez. Bu süreçte sıkıldığından diğer arkadaşlarını rahatsız edebilir. Bu durum arkadaşları ile ilişkilerini bozabilir.
Bunların sonucunda, öğrenci özgüven eksikliği yaşayabilir. Öğrenme ortamında arkadaşları ve öğretmenlerle; aile ortamında anne, baba, kardeş ve akrabalarla; diğer sosyal ortamlarda ise etkileşimde bulunduğu diğer bireylerle problemler yaşayabilir. Yaşanan problemler, çocukluk döneminde akademik alanda ortaya çıkarken, ergenlik dönemine ruhsal alandaki problemlere dönüşebilmektedir.
DİKKAT EKSİKLİĞİ KONUSUNDA AİLELERE ÖNERİLER
- Sevgi, güvensizlik ve anlayış eksikliği yaşayan çocuklar sıklıkla dikkat toplama konusunda başarısızlık yaşarlar. Ebeveyn olarak bu ihtiyaçların ne düzeyde karşılandığı, problemleriyle yeterince ilgileniyor muyum gibi sorular cevaplanmalıdır.
- Anne babalar çocukların gelişim özelliklerini göz önünde bulundurmalı ve saygı duymalıdırlar. Onlardan kapasitelerinin üstünde beklenti içine girmemelidirler. Beklentilere cevap vermek isteyen çocuk kaygılanır ve hata yapmaktan korkar. Bu da çocuğun dikkat toplama ile ilgili problemler yaşamasına neden olur.
- Çocuklara talimat verilirken, verilen talimatlar onların dikkatlerini çekmelidir.
- Göz kontağı kurulmalı, tane tane sakin ve ciddi bir biçimde talimat verilmelidir. Bağırarak verilen talimatlar çocukların dikkatlerini talimatın anlamına değil, sesin yüksekliğine odaklayacaktır.
- Çocuklar ev yaşamı hakkında bilgilendirilmeli bu kurallara uymadıklarında ne gibi sonuçlarla karşılaşabilecekleri onlara aktarılmalıdır.
- Çocuklar ev yaşamı ile ilgili bir takım sorumluluklar almalıdırlar. Anne babalar çocuklarının yardım etmesine izin vermeli ve onların bu konudaki başarılarını övmelidirler.
- Çocukların kendinden küçük birine bir şey öğretmesi sağlanabilir. Böyle bir fırsat sorumluluk almalarını kolaylaştıracağı gibi, özgüvenlerini de artırabilir.
- Anne babanın davranışlarının dikkatli ve tutarlı olması çocuklarının da davranışlarının bu yönde gelişmesini sağlar.
- Anne babalar çocuklar için iyi aydınlatılmış, gürültüden uzak, iyi havalandırılmış sade bir çalışma odası hazırlamalıdırlar.
- Ders çalışırken etrafta dikkat dağıtacak poster, resim, oyuncak vb. olmamalıdır.
- Çalışma süresince gerekli malzemeler masada hazır olmalıdır.
- Dikkat süresine göre, 30 dakika çalışma-10 dakika dinlenme tarzında bir program uygulanmalıdır.
- Renkli kalemler dikkatlerini toplamalarına yardımcı olabilir.
- Çocukların yaptığı olumlu ve başarılı davranışlar pekiştirilebilir. Böylece çocuklarının özsaygıları gelişir. Özsaygısı gelişmiş olan bir çocuğun dikkat toplama başarısının da yüksek olması beklenir.
- Anne babalar evde çocuklarının dikkat toplama becerilerinin gelişimine yardımcı olabilirler. Çocuklarının oyun oynamaya ve gevşemeye olan ihtiyaçları için uygun fırsat yaratabilirler. Onlarla çeşitli dikkat geliştirici oyunlar oynayarak bu konudaki gelişimi destekleyebilirler. Çocukların yaşlarına ve ilgilerine göre yapboz oyunları, legolar, domino oyunları ya da çocukla birlikte resimli çocuk kitaplarına bakma, küçük çocuklar onlara masal okuma ve dinlediği masalı anlatmasını istemek gibi.
- Hareket etmesi için fırsatlar oluşturulup, evde sıkıldığı zamanlarda yapması için bazı ritmik hareketler ve bunları yapabilecekleri yerler belirlenebilir.
- Sosyal yaşantılarını geliştirecek aktiviteler düzenlenmelidir.
- Sanat-spor gibi aktivitelere yönlendirilmelidir.
