Bir Yakının Kaybı

SEVDİĞİ BİRİNİN KAYBI VE ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

                Sevdiğimiz birinin kaybı, hepimiz için travmatik bir olaydır. Travmatik olay herhangi bir kişi için, aşırı derecede örseleyici ve başa çıkması zor olan, kişinin kendi varlığını tehdit eden, kişinin normal işlevlerini yerine getirmesini engelleyen, tolere edilemeyen ve acil ilgi, çözüm gerektiren sıra dışı beklenmeyen bir durum ya da ani değişlik olarak tanımlanabilir.

                Yakın birinin kaybı, önceden kestirilemeyen durumsal bir travmadır.

            Travma sonrası stres tepkilerini üç ana grupta toplamak mümkündür:

·         İstenmeden akla gelen düşünce ve görüntüler.

·         Kaçınma

·         Fizyolojik uyarılmışlık.

OKUL ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARDA TRAVMA SONRASI STRES TEPKİLERİ              (7-12 YAŞ)

·         Okul öncesi dönemdeki davranışlara gerileme

·         Okula gitmek istememe

·         Okul başarısının düşmesi

·         Tekrarlanan oyunlar

·         Saldırganlık

·         Gevezelik

·         Özellikle erkek çocukların silahlara, savaş oyunlarına ilgi göstermesi

·         Kabuslar, uyku sorunları

·         Ayrılık kaygısı

·         Doğal olaylardan (yağmur, rüzgar vb.) korku

·         Dikkat ve konuşma sorunları

·         İsyankar davranışlar

·         Vücutta ağrılar

·         Yatak ıslatma

NELER YAPILABİLİR?

·         Duygularını ifade etmelerine yardım edin; sabırlı, ilgili ve esnek davranın.

·         Oyun oynamalarına teşvik edin.

·         Merak ettikleri şeyleri açıklayın.

·         Dikkatleri kolayca dağılabileceği için, okulda ve evde fazla çalışmalarını beklemeyin.

·         Basit ve yapılandırılmış görevler verin; ufak sorumluluklar almalarına fırsat tanıyın.

ERGENLERDE TRAVMA SONRASI STRES TEPKİLERİ (13-15 YAŞ)

·         Dünya ve kendi gelecekleri hakkında olumsuz tutumlar.

·         Kendi korkuları ve travmaya verdikleri tepkilere ilişkin endişe. Özellikle kendilerini suçlu ve çaresiz hissetme gibi tepkilerinin normal olup olmadığını merak etme.

·         Risk alma veya duygularını davranışlarla dışa vurma; örneğin, okuldan kaçma, madde kullanma.

·         İştah ve uyku sorunları.

·         Günlük etkinliklere karşı ilgi kaybı.

·         Okulla ilgili sorunlar.

·         Travmatik yaşantıdan sonra almak zorunda kaldıkları sorumluluklar nedeniyle yetişkinliğe erken girme.

·         Anne-babalarla çatışma ve tartışmaların artması.

NELER YAPILABİLİR?

·         Aile ve arkadaşlarıyla duygularını paylaşmalarına yardım edin.

·         Kabul, hoşgörü ve destek gösterin.

·         Gündelik etkinliklere katılmalarını ve spor yapmalarını teşvik edin.

·         Okul başarılarıyla ilgili beklentilerinizi azaltın.

·         Varsa travma sonrası yeniden yapılandırma çalışmalarını ve başkalarına yardım etmeleri için, onları teşvik edin.

OKULLARIN VE ÖĞRETMENLERİN ROLÜ VE ÖNEMİ

·         Okulda bulunmak, diğer okul etkinliklerine katılmak, çocuklarda ve ergenlerde özellikle travmatik yaşantı dönemlerinde çok ihtiyaç duydukları, süreklilik, değişmezlik ve normallik hissinin oluşmasına yardımcı olur.

·         Okulda bulunmak ve etkinliklere katılmak çocukların ihtiyaçlarını daha kolay iletmelerine neden olur.

·         Öğretmenler eğitim ve öğretim görevlerinin yanı sıra çocukların mutlu ve sağlıklı büyümelerine yardımcı olacak bir gelişme ve öğrenme ortamı yaratırlar.

·         Çocuklarla daha çok birlikte oldukları için, onların ihtiyaçlarını herkesten daha iyi bilir ve gerektiğinde onlara yardım edebilirler.

·         Çocuklarla özel iletişim teknikleri kullanabilirler.

·         Çocuklarla empati kurabilirler.

·         Sınıfta sıcak ve destekleyici bir ortam yaratabilirler.

·         Çocukların toparlanma süreçlerini kolaylaştırmak için okul ve aile arasındaki işbirliğini güçlendirebilirler.

                                                            Uzm. Psk. Ferzan ÇELİK/2014

Kaynaklar:

Milli Eğitim Bakanlığı-UNICEF Psikososyal Okul Projesi Seminer Notları, 1999.

Kriz Müdahale ve Psikolojik Destek Uygulamaları, Demet ARDALI, Funda TEZER, MEF Okulları  6. Rehberlik Sempozyumu Bildirileri, 2004.