MESLEK SEÇİMİ

SEÇİMLERİMİZ VE BİZ MESLEK SEÇİMİ Bazı seçimlerimiz bizi yaşamımız boyunca etkileyebilir. Yaşamımızdaki seçimlerden en önemlileri arkadaş, eş ve meslek seçimidir. Doğduğumuz ülkeyi, şehri, cinsiyetimizi, anne-babamızı seçemeyiz. Ancak yaşamımızı sürdürürken her zaman bazı konularda seçim yapma; bir kişiyi veya bir şeyi bir diğerine tercih etme şansımız vardır. Tercihlerimiz ise bizim sorumluluğumuzdadır. Mesleki tercihimiz gelecekteki yaşamımızda bir dönüm noktası olabilir. Gelecekte nasıl bir yaşam biçimi istediğimizi belirleyebilir. Seçimiz bizi mutlu de edebilir, mutsuz da... Bu nedenle böylesi önemli bir seçim yaparken, doğru ve isabetli karar vermeye çalışalım.
Peki, Meslek Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz? Her şeyden önce kişilik özelliklerimizin, ilgi ve yeteneklerimizin farkında olmamız; kendimizi tanımamız gerekir. Daha sonra mesleki değerleri ve meslekleri inceleyip tanımalıyız.
Şimdi meslek seçerken izlememiz gereken basamakları sırayla inceleyelim:
1. KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ (KARAKTERİM NASIL?) Meslek seçiminde isabetli olabilmek için, her şeyden önce, kişilik özelliklerimizi çok iyi tanıyıp bu özellikleri gerektiren mesleklere yönelmemiz gerekir. Bazı kişilik özellikleri arasında, girişken, çekingen, uysal, sabırlı, idealist, hayal gücü zengin, gerçekçi, mantıklı, düzenli, kurallara bağlı, bağımsızlığına düşkün, sabırlı gibi özellikleri sayabiliriz. Kendi kişilik özelliklerimizi tanımak için, bizi yakından tanıyan kişilerin fikirlerini de alabiliriz. Bireyin hangi kişilik özelliklerine sahip olduğunu belirlemesi, seçimini bu doğrultuda yapması gerekir.
2. YETENEKLERİNİN BELİRLENMESİ (BEN NELER YAPABİLİRİM?) Yetenek belli bir eğitimden yararlanma gücüdür. Bireyin hangi eğitim programında başarılı olabileceğini gösterir. Yetenek mesleki başarıyı etkileyen etkenlerden biridir ve temel gerekliliktir. Seçtiği mesleğin gerektirdiği azami yetenek düzeyine sahip olmayan bireyin o meslekte başarılı olması olası değildir. Bunun yanı sıra sahip olduğu yeteneklerinin kapasitesinin altında bir yetenek düzeyi gerektiren mesleğe yönelen kişilerin meslekte doyum sağlaması da zor olacaktır. Kişinin akademik yeteneğini, derslerdeki başarı ya da başarısızlığın araştırılması; sözel ya da sayısal düşünme yeteneklerinden hangisinde daha başarılı olduğunu belirlemesi gerekir. Bunun için fen, Türkçe, matematik, sosyal derslerindeki başarı bir ölçüt olabilir. Cisimleri üç boyutta görebilme, şekiller arası benzerlik ve farklılıkları bulabilme gücü de araştırılması gereken bir yetenek alanıdır. Örneğin, canlandırabilme, bir şeklin açılımın düzlem üzerinde görüp, çizebilme gücüne sahip olan birey mimarlık alanında başarılı olabilir. Sözcükleri ustalıkla kullanan, zengin bir sözcük dağarcığına sahip olan kişi dil ve edebiyat alanında başarılı olabilir. İkna gücü kuvvetli bir kişi avukatlık mesleğinde başarılı olabilir.
3. İLGİ ALANLARININ BELİRLENMESİ (BEN NELERİ YAPMAKTAN HOŞLANIRIM?) İlgiler kişinin hangi alanlarda hangi faaliyetlerle uğraşmaktan zevk duyacağını belirler. İlgiler, yeteneklerle ilişkilidir. İlgi duyduğumuz alanlar çoğunlukla yetenekli olduğumuz alanlardır. İlgi duyduğumuz mesleğin insanlarla mı, objelerle uğraşmayı gerektiren faaliyetler içerdiğini araştırmamız gerekir. Aynı zamanda sanat ve spora karşı ilgilerin belirlenmesi yararlı olacaktır. Kişi ilgi duyduğu, hoşlandığı şeyleri severek yapar. İlgi duymadığımız faaliyetlere yönelmemiz hem mesleki doyumumuzu hem de başarımızı olumsuz olarak etkileyecektir. Örneğin, insanlara yardım etmekten, sorunlarını dinleyip, çözüm aramaktan zevk almayan bir psikologun başarılı olma olasılığı düşüktür.
4. İŞ DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ (BEN NE İSTİYORUM?) İş değerleri, kişinin meslekte nelere önem verdiğini, mesleki faaliyetin sonunda elde etmek istediği olanakları gösterir. Kazanç, yaratıcılığın kullanılması, liderlik, yeteneğini kullanma, işbirliği, şöhret sahibi olma, sosyal statü, düzenli yaşam, değişiklik gibi iş değerleri sıralanabilir. Kişi bu değerlerden kendisi için önemli olanları belirleyip, kendisine bu değerleri sağlayacak mesleklere yönelebilir. Tabii ki ilgi, yetenek ve kişilik özellikleri göz ardı edilmemelidir.
5. İLGİ DUYULAN MESLEKLERİN İNCELENMESİ Kişinin meslekleri de tanıması gerekir. Kişi kendi özellikleri ile mesleğin özelliklerini eşleştirerek kararlarını oluşturabilir. Seçtiği mesleğin çalışanları ile görüşülüp (pilot, polis, kaptan, doktor, asker, aşçı, sporcu, ressam vb) fikir alınabilir. Mesleğin geçerliliği, iş olanaklarının olup olmaması gibi faktörler göz ardı edilmemelidir. Seçeceğimiz mesleğin, gelecekte çalışma alanının olup olmayacağını araştırmak gerekir. Yeni meslek alanlarını ve ileride daha çok ihtiyaç duyulacak meslekleri de incelemekte yarar vardır. Yabancı dil bilmenin önemi unutulmamalıdır. En azından bir yabancı dile hakim olmak bize her zaman için avantaj sağlayacaktır. Ayrıca sırf başkalarını mutlu etmek için seçtiğimiz mesleğin, ilerde bizi de onları da üzebileceği unutulmamalıdır. Seçtiğimiz meslek spor veya sanatla ilgili değilse, hoşlandığımız bir spor ve sanat dalı ile uğraşmak bizi geliştirecek ve bize iyi gelecektir. Seçimlerinizin sizleri mutlu etmesi dileğiyle...